Có bao giờ mẹ bạn gọi điện cho bạn và nói rằng bà nghe thấy tiếng khóc của những đứa cháu? Mẹ bạn cũng bắt đầu khó ngủ và thường gọi điện cho nhiều người vào thời điểm kỳ lạ trong đêm. Đó chính là dấu hiệu của chứng hoang tưởng. Nguyên nhân người cao tuổi bị hoang tưởng là gì và phải chăm sóc họ như thế nào? Đừng bỏ qua bài viết của chúng tôi!
Như bạn biết đấy, hiện tượng người già bị suy giảm trí nhớ và gặp phải các vấn đề như trên cũng khá phổ biến, tất nhiên không phải toàn bộ. Tình trạng này khiến cho bạn hay những đứa con đã trưởng thành như chúng ta lo lắng và cảm thấy khó chịu, thậm chí phiền phức
Vâng, bạn hoàn toàn có lý khi lo lắng về sự an toàn của cha mẹ mình và chúng tôi có thể chia sẻ với bạn cách để đánh giá tình trạng của người thân cũng như cách chăm sóc họ. Tuy nhiên, trước tiên chúng tôi muốn giải thích với bạn những nguyên nhân người cao tuổi bị hoang tưởng và đây cũng là cách hiệu quả để giúp quản lý những thay đổi hành vi của họ cũng như các triệu chứng khác. Có một số người không quan tâm đến việc tìm hiểu nguyên nhân những hành vi điên rồ này của người cao tuổi vì họ cho rằng đó là một phần bình thường của quá trình lão hóa (điều này chắc chắn sai) hoặc bệnh suy giảm trí nhớ (điều này đúng khoảng 40%).
Hoang tưởng là gì?
Hoang tưởng là việc người bệnh tin vào điều không có thật, nó là một trong những triệu chứng tâm thần mà theo khoa học gọi là “rối loạn tâm thần”.
Rối loạn tâm thần có thể bao gồm nhiều tình trạng như:
- Hoang tưởng (ảo tưởng): tin vào những điều không có thật.
- Ảo giác: nghe thấy, nhìn thấy, ngửi thấy những thứ có thật nhưng không có tại đó. Ví dụ như người cao tuổi nghe thấy tiếng trẻ con khóc, nhìn thấy người thân trong khi họ không ở đó.
- Suy nghĩ và nói năng thiếu kiểm soát: nghĩa là họ nghĩ hoặc nói ra những điều không bình thường, không logic.
Bệnh rối loạn tâm thần chủ yếu xảy ra khi chúng ta già đi, khi não không còn hoạt động bình thường nhưng nó lại không phải là một phần của quá trình lão hóa.
Nguyên nhân người cao tuổi bị hoang tưởng
1. Hoang tưởng là triệu chứng của bệnh rối loạn tâm thần
Các triệu chứng hoang tưởng (ví dụ: tin rằng ai đó ra ngoài để lấy bạn, hoặc đang lấy đồ của bạn, hoặc ở trong nhà vào ban đêm) thuộc một loại triệu chứng tâm thần về mặt kỹ thuật được gọi là “rối loạn tâm thần”.
Các triệu chứng của rối loạn tâm thần có thể bao gồm:
- Ảo tưởng, có nghĩa là tin vào những điều không có thật hoặc có thật.
- Ảo giác, có nghĩa là nhìn thấy hoặc nghe thấy những thứ không có ở đó.
- Suy nghĩ hoặc lời nói vô tổ chức, nghĩa là nói hoặc nghĩ những điều có vẻ phi logic hoặc kỳ quái đối với người khác.
Rối loạn tâm thần không phổ biến ở những người trẻ tuổi nhưng trở nên phổ biến hơn nhiều khi mọi người già đi. Đó là bởi vì bất kỳ triệu chứng nào trong số này đều có thể xuất hiện khi não của chúng ta không hoạt động bình thường vì một lý do nào đó. Chính vì thế nếu cha, mẹ bạn bị rối loạn tâm thần thì họ cũng có nguy cơ cao bị hoang tưởng.
2. Mê sảng
Mê sảng là tình trạng chức năng tâm thần kém hơn bình thường và nguyên nhân chủ yếu do bệnh nhân căng thẳng vì bệnh nặng, phẫu thuật, nằm viện.
3. Ma túy, rượu và các chất độc khác (11%)
Việc lạm dụng ma túy, rượu, bia hoặc các chất kích thích có thể gây ra hoang tưởng.
4. Thuốc
Tác dụng phụ của một số thuốc có thể gây ra hoang tưởng, ảo giác hoặc các rối loạn tâm thần khác.
5. Bệnh tật
Có rất nhiều bệnh làm cản trở chức năng não của người cao tuổi như: những bệnh gây ra rối loạn điện giải, hàm lượng folate thấp, tuyến giáp bị tổn thương, chức năng gan hoặc thận bị rối loạn, nhiễm trùng và các bệnh về thần kinh.
Đột quỵ cũng gây tổn thương não dẫn đến rối loạn thần kinh và xuất hiện triệu chứng hoang tưởng.
6. Trầm cảm và “rối loạn tâm trạng” khác, bao gồm cả bệnh lưỡng cực
Một số bệnh nhân trầm cảm nặng có thể bị hoang tưởng. Họ thường ảo tưởng về tội lỗi của mình và tự trừng phạt bản thân.
7. Sa sút trí tuệ bao gồm bệnh Alzheimer, sa sút trí tuệ thể Lewy và những bệnh khác
Nguyên nhân phổ biến nhất của hoang tưởng chính là bệnh sa sút trí tuệ, đặc biệt là những ảo tưởng về bạo lực, trộm cắp, ngoại tình, bị bỏ rơi, bị ngược đãi. Điều này khiến bệnh nhân và người nhà vô cùng khổ sở và gặp nhau nhiều rắc rối.
Xem thêm: Hành vi thách thức của bệnh nhân Alzheimer
8. Rối loạn ảo tưởng và rối loạn phổ tâm thần phân liệt
Rối loạn ảo tưởng hay tâm thần phân liệt đều có một số triệu chứng giống bệnh suy giảm trí nhớ, mê sảng hoặc các bệnh khác liên quan đến hệ thần kinh. Thông thường các bác sĩ sẽ loại trừ các tình trạng trên trước khi chẩn đoán người bệnh bị tâm thần phân liệt hoặc rối loạn hoang tưởng.
Ngoài 8 nguyên nhân người cao tuổi bị hoang tưởng được liệt kê ở trên, người cao tuổi còn có thể bị hoang tưởng do thính giác và thị giác đã kém.
Chính vì vậy nếu bạn nhận thấy ông, bà, cha, mẹ mình có dấu hiệu hoang tưởng hay ảo giác thì hầu như sức khỏe của họ đang có vấn đề. Chìa khóa để điều trị hoang tưởng chính là tìm hiểu nguyên nhân người cao tuổi bị hoang tưởng.
Cách đánh giá tình trạng hoang tưởng ở người cao tuổi và giữ an toàn cho họ
1. Kiểm tra khả năng tự chủ trong công việc hàng ngày của người bệnh
Những công việc hàng ngày đơn giản như đi bộ, mặc quần áo, ăn uống, vệ sinh..tưởng chừng như đơn giản nhưng đối với người cao tuổi bị hoang tưởng thì sẽ phát sinh nhiều khó khăn. Để biết được tình trạng sức khỏe nhận thức của họ, bạn cần kiểm tra khả năng tự phục vụ của người thân.
2. Sự an toàn của người cao tuổi
Bạn nên quan sát, hỏi thăm để tìm hiểu xem người cao tuổi có dấu hiệu bị tổn thương về tình cảm hay bị cướp bóc, bóc lột tiền bạc hoặc bị lạm dụng.
3. Sức khỏe thể chất
Việc theo dõi tình hình sức khỏe thể chất của người cao tuổi cũng không kém phần quan trọng như: cân nặng, sức mạnh thể chất, khả năng thăng bằng, những cơn đau.
4. Sức khỏe tâm thần
Sức khỏe tâm thần là một phần không thể thiếu trong danh sách những điều bạn cần quan tâm tới người cao tuổi. Bạn cần nhận biết được cái dấu hiệu trầm cảm phổ biến như buồn bã, mất hứng thú với các hoạt động hàng ngày, dấu hiệu của sự cô đơn hoặc cô lập bản thân, sự lo lắng thái quá hoặc khả năng nhận thức, trí nhớ của người cao tuổi. Để giúp người cao tuổi tránh bị trầm cảm, bạn nên dành nhiều thời gian hơn với cha, mẹ mình để họ không cảm thấy cô đơn, không bị cô lập, điều quan trọng là họ vẫn còn thấy mình có giá trị với con cháu.
5. Thuốc men của người cao tuổi
Người cao tuổi thường mắc ít nhất một bệnh mãn tính và họ phải uống khá nhiều loại thuốc khác nhau và chúng có thể có những tác dụng phụ. Nhiều loại thuốc gây ra chứng hoang tưởng và cần được kiểm soát chặt chẽ, tránh để người bệnh lạm dụng thuốc. Chính vì thế bạn hãy đọc kỹ hướng dẫn sử dụng, tác dụng phụ của tất cả các loại thuốc của người cao tuổi để biết rõ những thuốc nào cần thận trọng khi sử dụng.
Đó là những việc bạn cần làm để kiểm tra và phát hiện những dấu hiệu cảnh báo tình hình sức khỏe của người cao tuổi khi có vấn đề. Bằng cách quan sát cha mẹ bạn thường xuyên và ghi lại những gì bạn thấy, bạn sẽ giúp bác sĩ dễ dàng tìm ra nguyên nhân vì sao người cao tuổi bị hoang tưởng.
